Czym jest plan porodu? Pojęcie to pojawiło się we wprowadzonych w Polsce Standardach Opieki Okołoporodowej. Oznacza rodzaj dokumentu, stworzony przez rodzącą, w którym zawiera ona wszystkie oczekiwania wobec przebiegu porodu i preferencje dotyczące postępowania medycznego, wykonywanych zabiegów itd. W planie porodu znajdują się również informacje o życzeniach pacjentki odnośnie jej nowo narodzonego dziecka.
Plan porodu nie jest obowiązkowy, ale kobiety w ostatnim czasie chętnie korzystają z tego przywileju i zabierają go do szpitala wraz z dokumentacją medyczną dotyczącą ciąży (badaniami lekarskimi, książeczką ciąży itd.). Warto podkreślić, że dokument tworzony jest na potrzeby porodu naturalnego po ciąży niepowikłanej, także tej, która ma zakończyć się planowanym cesarskim cięciem.
Jak przygotować plan porodu
Plan porodu to dokument, który przygotowuje się zwykle na kilka-kilkanaście tygodni przed terminem porodu. Dziecko może urodzić się wcześniej, dlatego warto być przygotowaną najlepiej już na początku 3. trymestru. Plan porodu można znaleźć w Internecie (wystarczy wpisać w wyszukiwarkę hasło „plan porodu – wzór”). To rzeczywiście rodzaj wzoru, w którym zakreśla się odpowiednie opcje, ale zamiast skorzystać z gotowego, można go napisać również samodzielnie. W obu przypadkach warto wypełnić plan porodu ze specjalistą. Można to zrobić wspólnie z lekarzem prowadzącym ciążę lub położną, do której wizyt ma prawo każda kobieta w ciąży od 21. tygodnia. Jeśli ciężarna chce rodzić w obecności własnej położnej lub douli, może skorzystać z ich wsparcia. Specjalista potrafi wskazać i uzasadnić, dlaczego niektóre punkty warto zaznaczyć ze względu na korzyści, jakie niosą, a z jakich zrezygnować.
Co powinno się znaleźć w planie porodu?
Plan porodu dotyczy okresu, od momentu, w którym kobieta zgłasza się na porodówkę, przez wszystkie okresy porodu aż po godziny zaraz po porodzie, kiedy to plan dotyczy już nie tylko opieki nad rodząca, ale i nad jej dzieckiem.
Pierwsza część planu porodu zawiera informacje dotyczące przygotowania do porodu. Warto zaznaczyć, czy pacjentka zamierza rodzić sama, czy z osobą towarzyszącą oraz na jakie zabiegi nie chce wyrazić zgody, a jakie chce mieć wykonane (np. lewatywa przed porodem, założenie wenflonu itd.). Dalej przyszła mama zaznacza, jakie są jej oczekiwania dotyczące przebiegu porodu: ewentualnego wywoływania (czyli podania oksytocyny lub przebicia pęcherza płodowego), skorzystania lub nie ze znieczulenia (jeśli tak, to jakiego: z naturalnych metod łagodzenia bólu czy farmakologicznych), a także tego, czy chce jeść i pić w czasie porodu, słuchać muzyki, wziąć kąpiel, mieć możliwość poruszania się czy korzystania ze sprzętów ułatwiających rozszerzanie się szyjki (np. worka sako) itd. Ważnym elementem w czasie sporządzania listy jest informacja o nacięciu krocza – czy chce wyrazić na nie zgodę, czy nie.
Kolejna część dokumentu zawiera oczekiwania pacjentki dotyczące pierwszych godzin po porodzie, czyli opieki nad noworodkiem po urodzeniu. W planie porodu może ona wyrazić chęć, aby dziecko spędziło z nią 2 godziny po porodzie w kontakcie skóra do skóry (także po cesarce) i aby od razu nakarmiła je piersią, albo przeciwnie – aby najpierw malec został zmierzony i zbadany. Inne oczekiwania dotyczą kangurowania dziecka przez ojca, korzystania z ubranek szpitalnych lub własnych, a także wsparcia po porodzie – opieki psychologa, pomocy w karmieniu piersią, kąpieli, przewijania itd. Warto zaznaczyć, czy zgadza się od razu na zaszczepienie dziecka.
Kiedy plan porodu nie może być zrealizowany?
Plan porodu opracowany jest z myślą o porodzie fizjologicznym, jednak zdarza się, że w trakcie akcji porodowej pojawiają się problemy. Standardy Opieki Okołoporodowej mówią, że każda czynność medyczna wykonywana przy pacjentce lub jej dziecku, może być przeprowadzona dopiero po jej zgodzie. Personel nie może też nie stosować się do jej życzeń zawartych w planie porodu. Wyjątkiem są sytuacje, w których dochodzi do zagrożenia życia i zdrowia kobiety lub jej dziecka. Wówczas personel nie ma obowiązku pytania o zgodę, nie ma też obowiązku przestrzegania oczekiwań związanych z porodem, które znalazły się w planie. Musi jednak poinformować rodzącą o zamiarze wykonania danego zabiegu w trakcie porodu lub po nim i wytłumaczyć, z jakiego powodu musi to zrobić.
