Każda ciężarna w Polsce ma prawo do darmowych badań w okresie trwania ciąży. Są one obowiązkowe (nawet przy prawidłowym przebiegu ciąży) – dzięki nim lekarz monitoruj przebieg ciąży i rozwój płodu. Badania w ciąży dostarczają informacji na temat organizmu kobiety, jego kondycji i ewentualnych problemów zdrowotnych.
Badania w czasie ciąży zlecane są przez lekarza lub przez położną prowadzącą ciążę, z którego opieki ciężarna kobieta korzysta w ramach NFZ. Wszystkie wyniki są wpisywane w kartę ciąży.
Badania w ciąży – jakie badania są obowiązkowe?
Zgodnie ze standardami opieki okołoporodowej, każda kobieta w ciąży musi przejść przez serię nieinwazyjnych badań. Poniższe badania rozłożone są na 9 miesięcy: pierwsze z nich powinno zostać przeprowadzone do 10. tygodnia ciąży, a ostatnie po 40. tygodniu, jeśli do tego czasu nie nastąpi poród.
Badania na początku ciąży wykonuje się do 10. tygodnia na pierwszej wizycie u ginekologa w ciąży. Lekarz przeprowadzi wywiad, zbada pacjentkę ginekologicznie, pobierze próbkę do badania cytologicznego, zmierzy ciśnienie, zważy, a także przedstawi zalecenia dotyczące zdrowego stylu życia. Zleci również badania obowiązkowe, których wyniki ciężarna powinna przynieść na następną wizytę. Będą to badania moczu i pobranie krwi w celu oznaczenie grupy krwi, morfologia, badanie poziomu cukru, oznaczenie TSH (hormonu tarczycy), badania w kierunku kiły (VDRL), HIV i HCV, toksoplazmozy i w kierunku różyczki. Jeśli lekarz dysponuje aparatem do USG w gabinecie, może potwierdzić ciążę zdjęciem pęcherzyka ciążowego – to pierwsze badanie w ciąży nie jest obowiązkowe.
Na drugiej wizycie między 11. a 14. tygodniem ciąży, lekarz przejrzy wyniki, zbada pacjentkę, a także zleci jej wykonanie badania USG ciąży, tzw. genetycznego. To standardowe badanie, które pozwala na ocenę anatomiczną płodu, wykluczenie wad oraz na określenie wieku ciąży na podstawie rozmiarów maluszka.
Wizyta między 15. a 20. tygodniem, oprócz pomiaru wagi i ciśnienia, przyniesie skierowania na kolejną morfologię krwi oraz badanie moczu. Przyszła mama dostanie również skierowanie na USG w ciąży, które należy wykonać między 18. a 22. tygodniem. To tzw. badania połówkowe. Celem badania jest ocena budowy płodu, jego narządów wewnętrznych, w tym serca czy nerek, oraz ocenę masy, wyglądu i położenia łożyska. Wykonanie badania umożliwi z czasem poznanie płci dziecka.
Między 21. a 26. tygodniem, poza tradycyjnym badaniem ginekologicznym i wykonaniem pomiarów ciśnienia oraz wagi, kobieta musi również poddać się badaniom laboratoryjnym w kierunku toksoplazmozy oraz wykonać tzw. krzywą cukrową, czyli ocenę stężenia glukozy we krwi po wypiciu 75 g glukozy na czczo, po 1 i 2 godz. od jej podania. Badanie to powinno być wykonane między 24.–26. tygodniem ciąży. To również moment na badanie przeciwciał anty-D u kobiet Rh (–), czyli badań zapobiegającym konfliktowi serologicznemu. W czasie wizyty lekarz oceni również czynność serca płodu.
Na czas między 27. a 32. tygodniem przypada morfologia krwi, badanie ogólne moczu oraz USG trzeciego trymestru ciąży, które pozwala ocenić, czy dziecko rozwija się i rośnie prawidłowo do swego wieku oraz czy nie wykazuje obecności wad wrodzonych.
W czasie wizyty między 33. a 37, tygodniem lekarz dokonuje pomiaru ciśnienia krwi i masy ciała, przeprowadza m.in. ocenę ruchów płodu. Ważna na tym etapie ciąży jest ocena czynności jego serca, oraz pobranie próbki na posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących (35.–37. tydzień ciąży). Pozostałe skierowania na badania w ciąży obejmują morfologię, badanie moczu, antygenu HBs (WZWB), test w kierunku HIV, VDRL i HCV.
Ostatnia wizyta powinna mieć miejsce w 38. – 39. tygodniu. Położnik wypisze skierowanie na badania moczu i krwi, których wyniki powinny znaleźć się w dokumentacji do porodu. Jeśli poród nie nastąpi w terminie, po 40. tygodniu konieczne jest wykonywanie badanie KTG i USG – należy je powtarzać do końca ciąży.
Badania prenatalne po 35. roku życia
W ramach NFZ można przeprowadzić również badania prenatalne, czyli dokładniejsze testy z krwi, np. test PAPP-A, wykrywające ryzyko wystąpienia wad genetycznych płodu, m. in. zespołu Downa, Patau i Edwardsa. Badania te należy wykonać w I i II trymestrze ciąży. Przeprowadzenie badań jest bezpłatne dla kobiet z czynnikami ryzyka, czyli po 35. roku życia, kiedy zagrożenie wadami wzrasta, dla pań, które wcześniej urodziły dziecko z chorobą genetyczną lub wadą wrodzoną oraz tych, które miały nieprawidłowe wyniki badania USG w I trymestrze.
W razie wykrycia problemów, kobiecie w ciąży zaleca się również badania inwazyjne, np. amniopunkcję (pobranie i ocena płynu owodniowego) lub kordocentezę – która polega na pobraniu krwi z żyły pępowinowej.
