Szczepienia są podstawową formą profilaktyki, która ma za zadanie ochronić organizm. Unikanie tej profilaktyki naraża na zachorowanie i powikłania nie tylko dziecko, ale i całe społeczeństwo z uwagi iż szczepienia mogą prowadzić do wyeliminowania chorób zakaźnych. Niska wyszczepialność w niektórych krajach doprowadziła do powrotu wielu chorób, które przestały być groźne właśnie dzięki szczepieniom.
Polski kalendarz szczepień obowiązkowych zawiera listę szczepionek przeznaczonych dla dzieci i młodzieży od urodzenia do 19 lat, wraz z terminami, w których powinno się je podawać. Wszystkie obowiązkowe szczepienia są bezpłatne, czyli refundowane przez państwo. Zgodnie z ustawą wprowadzoną w Polsce po wybuchu wojny w Ukrainie, szczepienia są bezpłatne dla dzieci mających obywatelstwo ukraińskie, które przyjechały do Polski po 24 lutego 2022. Warto podkreślić, że są również obowiązkowe, ponieważ w myśl przepisów, pobyt w Polsce dłuższy niż 3 miesiące nakłada na rodziców obowiązek wykonywania szczepienia u dziecka zgodnie z aktualnym kalendarzem szczepień ochronnych.
Jak wygląda polski kalendarz szczepień?
Schemat szczepień jest zbliżony do ukraińskiego – zawiera te same szczepionki podawane w tym samym wieku i obejmuje: szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, gruźlicy, poliomyelitis, błonicy, tężcowi, krztuścowi, odrze, śwince, różyczce, Hib, rotawirusom oraz pneumokokom (dla dzieci urodzonych po 31 grudnia 2016). Te dwie ostatnie szczepionki nie występują w ukraińskim kalendarzu szczepień dla dzieci. Niektóre szczepienia wymagają podania kilku dawek, inne są jednorazowe. Polski kalendarz szczepień zawiera zarówno szczepienia obowiązkowe i zalecane, które nie są już refundowane: to szczepiennie przeciw grypie, meningokokom, ospie wietrznej, HPV, kleszczowemu zapaleniu mózgu oraz WZW typu A. Dwie pierwsze szczepionki są zalecane szczególnie niemowlętom i małym dzieciom z grup ryzyka, np. uczęszczających do placówek edukacyjnych, gdzie są bardziej narażone na zakażenie chorobami wieku dziecięcego.
Możliwe jest również zakupienie szczepionek skojarzonych, które zmniejszają liczbę wkłuć, to tzw. szczepionki 5 w 1 lub 6 w 1, przeznaczone dla niemowląt i najmłodszych dzieci.
Choroby zakaźne, na które w Polsce szczepi się dzieci
Pierwsze obowiązkowe szczepienia podawane są dzieciom w pierwszej dobie po urodzeniu. Noworodek otrzymuje szczepionkę przeciwko gruźlicy oraz dawkę szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B. Szczepionkę przeciwko WZW B należy wykonać jeszcze dwa razy: kolejne dawki przypominające podawane są w 2. i 7. miesiącu życia dziecka.
W 2. miesiącu życia niemowlę otrzymuje również szczepionkę przeciwko rotawirusom (2 lub 3 dawki szczepienia podaje się w odstępie przynajmniej 4 tygodni), przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (jedna szczepionka tzw. DTP w 4 dawkach przypominających do 18. miesiąca życia), przeciw zakażeniu Haemophilus influenzae typu b (również 4 dawki do 18. miesiąca) oraz pneumokokom (3 dawki do 15. miesiąca życia). Dzieci w wieku 3 i 6 miesięcy otrzymują szczepionkę przeciw poliomyelitis (kolejne dawki przypominające szczepionki w wieku 16-18 miesięcy i 6 lat).
Ważny zastrzyk to szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyce (MMR) podawana od drugiego roku życia. Pierwsza dawka przypada na wiek 13-15 miesięcy, drugą dawkę przypominającą dziecko otrzymuje w wieku 6 lat.
Ostatnie szczepienie podaje się pacjentowi w wieku lat 19 – to szczepionka przypominająca przeciwko tężcowi.
Jak zaszczepić dziecko w Polsce?
Aby zaszczepić dziecko mające obywatelstwo Ukrainy, należy zapisać je do przychodni podstawowej opieki zdrowotnej. Warto mieć ze sobą książeczkę zdrowia dziecka, na podstawie której lekarz ustali indywidualny kalendarz szczepień. W Ukrainie wszczepialność dzieci jest niska, dlatego może okazać się, że niektóre szczepionki trzeba będzie uzupełnić poza zalecanymi w kalendarzy terminami. Zgodnie z rekomendacjami ministra zdrowia, priorytetem jest podanie obywatelom Ukrainy do 2, roku życia szczepionek przeciw odrze, śwince i różyczce, przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi, przeciw poliomyelitis oraz WZW typu B.
Gdy rodzice nie posiadają dokumentacji medycznej, ich dziecko będzie traktowane jako niezaszczepione. Lekarz oceni konieczności podania szczepionki na podstawie wywiadu oraz badania dziecka dotyczącego ewentualnych przeciwwskazań do szczepienia (mogą to być np. silne reakcje alergiczne na określone składniki szczepionki, które uwidoczniły się przy wcześniejszych szczepieniach).
Noworodki, które przyszły na świat w Polsce, podlegają obowiązkowi szczepień zgodnie z polskim Programem Szczepień Ochronnych.
